In onze cultuur is het heel gebruikelijk om na de geboorte van de baby de navelstreng door te knippen en zo de baby van de placenta te scheiden. Maar je kunt er ook voor kiezen om je baby verbonden te laten met de placenta.
Je houdt de navelstreng intact, totdat deze vanzelf loslaat bij de navel van de baby. Dit wordt een lotusgeboorte genoemd.
Bij een volledige lotusgeboorte wacht je tot de navelstreng is ingedroogd en vanzelf los laat bij de navel van de baby, doorgaans na zo’n 3 tot 6 dagen. Maar het kan ook langer duren. Soms heeft dat te maken met een heftige bevalling of wat zwakkere of kleinere baby. Bij een halve of gedeeltelijke lotusgeboorte knip of brand je de navelstreng wel door, maar pas (een aantal uren) nadat de placenta geboren is.
Waarom kies je voor een lotusgeboorte?
In de eerste weken na de bevruchting vormen zich vanuit het klompje bevruchte cellen een baby en een placenta met vliezen. De placenta is genetisch gezien volledig identiek aan je kindje, net zoals een eeneiige tweeling. Vanaf het prille begin zijn je baby en de placenta innig met elkaar verbonden én vormt de placenta de verbinding met het moederlijf.
In de buik is de placenta als een extra lichaam voor de baby. De placenta doet onder andere het werk van de lever en de nieren, pas na de geboorte nemen de organen van de baby zelf het over. In de placenta bevindt zich zo’n 30 tot 40% van het totale bloedvolume van de baby om gefilterd te worden en (voeding)stoffen uit te wisselen met de moeder. Bij premature baby’s is dit percentage zelfs nog hoger! En bij de geboorte zelf wordt er zelfs nog wat extra bloed van de baby naar de placenta gestuwd. De placenta na de geboorte langer verbonden laten zorgt ervoor dat het bloed van de baby de kans krijgt om naar het lichaam terug te stromen. Wat een heleboel gezondheidsvoordelen oplevert.
Dit bloed is namelijk niet alleen rijk aan zuurstof, maar bevat ook stamcellen, cellen die nog ‘alles’ kunnen worden en die zelfs in het eigen lichaam worden opgeslagen om later bij ziekte gebruikt te worden (cellen die zo waardevol zijn en waarvan de wetenschap ook nog lang niet alles begrijpt, maar je lichaam alles wel mee kan)! Ook bevat het extra bloed wel 30-35 milligram ijzer, dat is ongeveer de hoeveelheid ijzer die in 100 liter borstvoeding zit! Er zitten ook nog eens een grote hoeveelheid witte bloedcellen en anti-stoffen in die helpen om ontstekingen te bestrijden. En je kindje heeft meer bloedplaatjes die helpen bij de bloedstolling. Ook wordt het langer verbonden laten van de navelstreng in verband gebracht met een hoger vitamine K gehalte en het is dus de vraag of extra vitamine K wel nodig is bij het verbonden laten van de placenta?!
Ademen
Deze toestroom van warm, voedend en zuurstofrijk bloed helpt de overgang naar zelfstandig ademen vergemakkelijken en maakt bijvoorbeeld ook mogelijk dat een baby bij een onderwaterbevalling nog enkele seconden tot zelfs minuten zonder enig zuurstofgebrek onder water kan blijven. Op het moment dat de baby zelf begint te ademen ontplooien de longen zich en komt de longcirculatie op gang. De nieren en de lever vullen zich met nog meer bloed dan voorheen en gaan voor het eerst zelfstandig werken. Door de navelstreng intact te laten krijgt het lichaam van de baby de kans om rustiger en in eigen tempo om te schakelen van foetale bloedsomloop naar dubbele gescheiden bloedsomloop. Het langer intact laten van de navelstreng geeft zo een betere bloedcirculatie in de eerste uren.
Je baby begint op deze manier dus niet meteen met een bloedtekort, wat in feite wel zo is bij snel afnavelen, maar krijgt juist extra zuurstof en voedingsstoffen in z’n lichaam. Het extra bloed helpt ook mee bij een betere warmtehuishouding. En de placenta werkt als extra buffer om alle hormonen, die op z’n allerhoogst zijn bij de geboorte, te reguleren. Fijn als je nog maar zo’n klein lijfje hebt!
Overgang
Ook vanuit energetisch oogpunt kan een lotusgeboorte prettig zijn. Door de verbinding van de baby met de placenta is de overgang van buik naar aarde, de geboorte, in feite nog bezig en nog niet helemaal afgerond. De geboorte neemt zo een langere tijdspanne in beslag en verloopt gevoelsmatig veel rustiger. Ook wordt het energieveld van de baby gevoelsmatig niet belast met het abrupt losmaken van de placenta waar hij tot dusverre z’n hele leven mee verbonden was.
Als de verbinding met de placenta intact wordt gelaten kunnen na de geboorte nog lang, zelfs na enkele uren, pulsaties worden waargenomen in de navelstreng. Met name tijdens het voeden van de baby aan de borst. De uitwisseling tussen placenta en baby gaat nog lang door, ook nadat de navelstreng is gestopt met regelmatig kloppen! (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25389141)
Lotusbaby’s verliezen doorgaans minder tot geen gewicht na de geboorte. En in de praktijk blijkt dat veel lotusbaby’s rustiger en kalmer zijn en minder huilen.
Ook op langere termijn zijn er vele gezondheidsvoordelen aan het langer intact laten van de navelstreng (uitkloppen, halve lotus en lotusgeboorte). Zo is er ook op latere leeftijd minder kans op bloedarmoede en andere ziektes en aandoeningen. Hoe beter de start, hoe gezonder de rest van z’n leven.
Verborgen kracht
De placenta heeft nog een extra kracht, die we in onze maatschappij vergeten lijken maar die in andere culturen nog wel gebruikt wordt. Door de nog verbonden placenta na de geboorte warm te maken, door bijvoorbeeld in warm water te leggen, en zacht te masseren, kan ze helpen een zwakke baby te revitaliseren! Vooral bij zwakkere baby’s een waar wondermiddel. Het is jammer dat deze kennis in onze cultuur verloren lijkt te zijn gegaan. In andere culturen passen ze dit nog toe, met veel succes. Er zijn zelfs gevallen bekend van baby’s die meer dan 20 minuten niet hebben geademd, en toch nog gerevitaliseerd konden worden op deze manier, zonder schade aan hun lichaam of hersenen. Belangrijk dus om, zeker bij zwakkere baby’s, de placenta zo lang mogelijk verbonden te laten.
(Robin Lim – Placenta the forgotten chakra)
Hoe doe je dat dan?
Benodigheden:
- een mandje, bak, schaal of zak
- ca. 4 katoenen doeken, bijvoorbeeld (oude) theedoeken
- een zak grijs zeezout
- een onderlegger (voor onderin je mandje de eerste dagen)
- optioneel: gedroogde kruiden en/of bloemen
- optioneel: een groot bord om tussendoor het zout opnieuw te drogen
Je kunt de placenta wassen en schoonmaken en daarna inwrijven en bedekken met grijs zeezout. Het zeezout neemt het vocht uit de placenta op, zodat die mooi zal gaan indrogen. Het zout helpt ook om de placenta te conserveren en goed te houden. Je wikkelt er daarna 1 of 2 doeken omheen en zo kun je de placenta dan in een mandje, schaal, bak of zak vlakbij de baby leggen. Je kunt eventueel ook nog kruiden of bloemen toevoegen, zoals rozemarijn, rozenknopjes of lavendel. De placenta heeft een wat aarde-achtige geur van zichzelf en kruiden kunnen helpen om die geur wat te verzachten. Maar let op: Als de geur onaangenaam wordt, is het tijd om het zout te verversen. De placenta hoort niet te stinken of een overheersende geur om zich heen te hebben. Onderin het mandje kun je de eerste dagen een onderlegger (zo’n vocht-absorberend matje uit je kraampakket) leggen om extra vocht op te vangen.
Je ververst in het begin ongeveer elke 12 uur het zout en de kruiden op de placenta, en na een paar dagen kun je overgaan op elke 24 uur. Door de placenta goed in de gaten te houden merk je telkens vanzelf wanneer het tijd is om het zout te verversen. Zodra er vocht in de doeken komt is het zout verzadigd. En/of zodra je de placenta begint te ruiken is het ook tijd om het zout te verversen. Je kunt het gebruikte zout hergebruiken voor de placenta door het tussendoor te laten drogen op een (groot pizza)bord op een warme, droge plek. Nadat de navelstreng heeft losgelaten bij de baby kun je doorgaan met het drogen van de placenta door telkens, steeds met wat langere tussenpozen, het zout te blijven verversen. Op ten duur is de placenta volledig ingedroogd en kun je het zout eraf laten. Bij ons duurde dat telkens zo’n 2-3 maanden, het zout hebben we daarna nog een poosje laten zitten voor de zekerheid en na een jaar er afgehaald.
Bewaren
De placenta is zo eigenlijk eeuwig houdbaar. Je kunt hem in het mandje in doeken laten zitten en dit opbergen op een handige, liefst droge plek. Bij ons thuis staan ze bovenop de kast. De gedroogde placenta is naar eigen inzicht dan zelfs nog jaren bruikbaar om bijvoorbeeld tinctuur van te maken. Je kunt overigens ook de vliezen losmaken van de placenta en los laten drogen. In diverse andere culturen worden vliezen en/of placenta altijd op deze traditionele manier gedroogd om zo goed te kunnen bewaren en later te kunnen inzetten als geneesmiddel. Je kunt de placenta na loslaten van de baby ook begraven of invriezen, hiervoor hoef je hem niet verder te laten indrogen.
Wil je vlak na de geboorte graag een placentasmoothie maken? Dat is zelfs mogelijk. Je kunt dan van de baarmoederkant een paar stukjes placenta afsnijden of knippen, in de eerste 4 uren na de geboorte en voordat je zout op de placenta hebt gedaan. Je hebt voor 1 smoothie ongeveer de hoeveelheid van 2 cm² nodig.
En de verzorging van mijn baby?
Je kunt je lotusbaby ook best wassen of in bad doen als de navelstreng en placenta er nog aan zitten, maar het is net zo goed prima om daarmee te wachten tot de placenta los is. Doorgaan is dat dus zo’n 3 tot 6 dagen na de geboorte. Doe je je kindje in bad, houdt dan het bakje met de placenta droog. Iemand kan het vasthouden of je kunt het ergens neerzetten op een zo veilig en handig mogelijke plek, vlak naast het bad. Dat de navelstreng nat wordt is niet erg.
Een luier aandoen bij je kindje zal ook gewoon lukken. Een luier zit doorgaans niet in de weg, net zoals bij een navelstompje van een wel afgenavelde navelstreng.
Houd er met de eerste kleertjes wel rekening mee dat de navelstreng er tussendoor kan. Kies bijvoorbeeld voor een overslag truitje en een warme omslagdoek. Een romper kan ook, maar let op dat er niet teveel kracht op de navel komt te staan.
De navelstreng gaat na ongeveer een dag echt indrogen en wordt dan steeds droger. Dit gebeurd vanuit het midden van de navelstreng. Uiteindelijk is de navelstreng ook helemaal droog en ‘hard’ bij het naveltje. Je kunt de navelstreng dan niet meer zo goed naar alle kanten toe bewegen en je zult eventjes extra voorzichtig moeten zijn bij het aankleden en verplaatsen van je kindje. Doorgaans laat de navelstreng niet veel later los, als hij volledig droog is bij de navel.
Optillen
De placenta zit in een mandje, bak of zak, vlakbij de baby. Wil je je kindje verplaatsen, dan kun je je baby oppakken, op 1 arm leggen en daarna met je andere hand de placenta meetillen. Je kunt het mandje ook op je kindje zetten en ze samen optillen. Het gewicht is niet te zwaar voor je baby, mits je voorzicht doet. Of je vraagt om iemand die bij je is je te helpen. Eén iemand tilt de baby, de ander de placenta. Je partner of een kraamverzorgende zijn als het goed is bij je in de buurt die eerste dagen.
Het lijkt in de eerste instantie misschien meer werk dan het is. In de praktijk lig je de eerste 7-10 dagen vooral heerlijk in je bed samen met je baby en hoeft er dus weinig verplaatst of getild te worden. Van de borst naar naast je in het bed en soms even bij je partner op de borst, misschien nog eens naar een wiegje aan je bed of terug naar jou. Die eerste dagen dat de navelstreng nog verbonden is zijn ook nog eens voorbij voor je het weet, het gaat praktisch maar om een dag of wat. In een uitzonderlijk geval duurt het een week of nog een enkele dag langer.
Een voordeel is dat je als ouders veel voorzichtiger met je verse baby omgaat in deze belangrijke en gevoelige eerste dagen. Je brengt op een rustigere manier meer tijd met elkaar door en dit helpt weer een heleboel bij de binding en het opgang komen van de borstvoeding!
In culturen waar lotusgeboortes gebruikelijk(er) zijn wordt vaak gewacht met kraambezoek totdat de placenta los is. De eerste dagen zijn exclusieve uitrust- en bindingstijd voor de verse ouders en baby.
Hoe zit dat met infecties?
Sommige westerse zorgverleners zijn huiverig voor het verbonden laten van de placenta omdat ze menen dat de placenta ‘dood’ is, gaat ontbinden en er daardoor een infectie zou kunnen ontstaan.
In de praktijk blijkt dat de navelstreng een aantal ‘trucjes’ heeft die ervoor zorgen dat dit niet gebeurd. Zo dicht de navelstreng zichzelf van binnenuit door het gelei van Wharton dat opzwelt na de geboorte en droogt de navelstreng vanzelf in waardoor er geen infecties of bacteriën meer door kunnen naar de baby toe. Ook blijkt dat zeker de eerste 5 uren na de geboorte de placenta nog ‘leeft’. Wordt er in die eerste uren onderzoek gedaan op de placenta, dan reageert het weefsel zoals dat van een levend wezen. Het is dan nog geen dood materiaal. Het inwrijven van de placenta met ruim zout zorgt er verder voor dat de placenta niet gaat ontbinden of rotten. Pekelen is een beproefde methode die al eeuwen wordt gebruikt om onder andere vlees en vis goed te houden.
Een (groot) voordeel van een lotusgeboorte is juist het omgekeerde, namelijk dat er geen open wond gecreëerd wordt, wat wel gebeurd als je de navelstreng doorknipt. Er is zo juist geen kans op infecties die via de navelstreng bij de baby kunnen komen! Als je geen beschikking hebt over steriele instrumenten, laat de navelstreng dan dus intact óf, als dat niet kan, kies er dan voor om de navelstreng door te branden.
Stroomt het bloed van de baby dan niet weg?
Een andere veelgehoorde angst is dat het bloed van de baby juist wegstroomt naar de placenta en de baby zo bloedarmoede krijgt.
Maar je baby kan heel goed zelf de toevoer en aanvoer van het bloed reguleren. Mechanismen in de navelstreng zorgen er bijvoorbeeld voor dat er geen bloed van de baby ‘zomaar’ terugstroomt in de placenta. Onder andere door klepjes in de aderen (zoals ook in je benen, die helpen om het bloed omhoog te stuwen) en door de zelfafdichting gebeurd het niet dat er onnodig bloed van je kindje weglekt. Het systeem is er juist op gericht dat het extra bloed van je kindje werkelijk weer vanuit de placenta naar het lichaam toestroomt.
Een andere angst is dat het extra bloed vanuit de placenta bij de baby kan zorgen voor geelzucht. Dit is een een fabeltje en ook niet wetenschappelijk onderbouwd. In de praktijk blijkt dat de grotere hoeveelheid rode bloedcellen er namelijk juist voor zorgt dat er meer zuurstoftoevoer is naar de lichaamsweefsels wat weer een gunstig effect heeft.
Wanneer kun je een lotusgeboorte doen?
In principe kun je eigenlijk bijna altijd een lotusgeboorte doen. Je doet in feite namelijk niets. Je houdt je baby vast en wacht met je baby dichtbij tot de placenta natuurlijk geboren wordt. En dan houd je de baby en placenta bij elkaar.
Eenvoudig als je thuis bevalt (geef het wel duidelijk aan, zodat er niet uit gewoonte al wordt afgeklemd en geknipt!). Maar ook als je in het ziekenhuis bevalt kun je aangeven dat je de navelstreng intact wilt laten. Het is praktisch als je zelf een bakje meeneemt waar je de placenta in kunt leggen. Als je langer blijft zijn zout en doeken ook handig, maar als je vlug naar huis gaat kun je de placenta ook enkel in een onderlegger wikkelen en zo (in een bak) meenemen. Geef het van te voren aan bij je zorgverleners (verloskundige/vroedvrouw, gynaecoloog, kraamzorg) en laat je partner er ook goed op letten.
Zelfs bij een keizersnede is het mogelijk om, uiteraard in overleg, een lotusgeboorte te doen. Het is wel verstandig om dit vooraf heel goed te bespreken. Geef aan waarom je het graag wilt en overleg hoe het ingevuld kan worden (de placenta kan in een operatiebakje worden gelegd en bij de baby worden gehouden). Overleg ook goed dat je niet wilt dat de navelstreng wordt afgeklemd. Het gebeurd wel eens dat er een klem wordt gezet die ze dan later weer los maken. Maar hierdoor wordt de bloedstroom gestopt en die komt later niet meer terug opgang, zo komt dat kostbare bloed alsnog niet terug bij de baby.
En in het geval van een tweeling kun je een lotusgeboorte doen. Wil je daar meer over weten, dan mag je altijd een berichtje sturen!
Twijfel je?
Je kunt er ook voor kiezen om af te wachten en ter plekke, na de geboorte te bekijken hoe je je over alles voelt. In de praktijk blijkt doorgaans dat verse ouders uit zichzelf pas na een paar uur zich bezig gaan houden met de navelstreng en placenta. Dat is vroeg genoeg om te bekijken of je de navelstreng al wilt verbreken of nog intact wilt laten.
Je kunt in feite op elk moment besluiten (met voorbedachte raden of spontaan zoals het komt) om de navelstreng te verbreken. Ook 4 uur, 24 uur of 48 uur na de geboorte. Of als je het toch te onhandig vindt (worden) wellicht, of om nog hele andere redenen…
Zorg ervoor dat je zowel een cord ring of ander afklemmiddel in huis hebt én een schaal waar je de placenta in kunt bewaren en zeezout (dat kun je anders als nog opeten als je het niet voor de placenta gebruikt). Op die manier kun je alle kanten op en hoef je niet per se vooraf al te beslissen.
Als de navelstreng al droger is en je wilt hem dan alsnog verbreken, hoef je hem niet meer af te klemmen. Om er zeker van te zijn dat de navelstreng niet meer zal bloeden kun je de navelstreng dan doorbranden.
Na vier baby’s, waaronder een lotustweeling(!), heb ik ruime ervaring met lotusgeboortes en mag ik mezelf wel expert noemen. Door de jaren heen heb ik steeds meer informatie verzameld en dit is een aardige samenvatting daarvan. Bronnen zijn uiteenlopend, van boeken tot internet, van onderzoeken tot ervaringskennis van andere lotusmoeders. Heb je vragen? Je mag uiteraard altijd een berichtje sturen.
(Een gedeelte van) deze tekst is ook gepubliceerd in Kiind Magazine editie Zacht (winter 2018).
Foto’s door Zwaan op de maan & Warm Cuppa Tea
